Ερρίκος Δ'

Λουίτζι Πιραντέλλο, 1921

Σε αυτή την τραγωδία σε τρεις πράξεις, ο Πιραντέλλο εμπνευσμένος ίσως από τη νευρική ασθένεια της συζύγου του, αφηγείται την ιστορία ενός αστού, ο οποίος μετά την πτώση του από ένα άλογο και το τραύμα στον αυχένα που είχε ως αποτέλεσμα, χάνει κάθε αίσθηση της πραγματικότητας και αναβιώνει ο ίδιος την πραγματικότητα του Ερρίκου Δ', του αυτοκράτορα της Γερμανίας, ο οποίος έζησε κατά τη διάρκεια του δωδέκατου αιώνα.

Αυτή η εμμονή δεν προκύπτει τυχαία, αλλά επειδή το ατύχημα συνέβη κατά τη διάρκεια μιας αποκριάτικης γιορτής στο σπίτι του, όπου όλοι οι επισκέπτες, όπως κι εκείνος, έπρεπε να ντυθούν με παλιά κοστούμια που αναπαριστούσαν διάφορες ιστορικές προσωπικότητες. Δεδομένου ότι είχε επιλέξει να ντυθεί Ερρίκος Δ', μετά το τραύμα βρίσκεται σε σύγχυση και πιστεύει ότι αυτή είναι η πραγματική του ταυτότητα.

Επειδή προέρχονταν από μια οικογένεια αστών, η αδελφή του αποφασίζει να του παραχωρήσει μία από τις δευτερεύουσες κατοικίες της για να τη χρησιμοποιήσει ως παλάτι, και επίσης προσλαμβάνει μερικούς νέους ηθοποιούς για να τον συνοδεύσουν ως υπηρέτες και σύμβουλοί του. Έτσι, ο ήρωας καταφέρνει να ζήσει ο ίδιος την ιστορία του Ερρίκου Δ' για είκοσι ολόκληρα χρόνια, μέχρι το θάνατο της αγαπημένης του αδελφής, η οποία ως τότε προσποιούνταν πως ήταν η μητέρα του «Αυτοκράτορα».

Σε αυτό το σημείο, και σύμφωνα με τις επιθυμίες της αδελφής του, ο ανιψιός του, Carlo Nolli, συγκεντρώνει μια συντροφιά οικείων του ατόμων που συνοδεύονταν από έναν γιατρό για να "ξυπνήσουν" τον άρρωστο θείο του και να του αποκαλύψουν την αλήθεια. Η συντροφιά αποτελείται από έναν παλιό του φίλο, τον Belcredi, τη γυναίκα που αγαπούσε τότε, την κόρη της Frida και τον γιατρό που αναφέρθηκε προηγουμένως. Όλοι ντύνονται με κοστούμια της εποχής και να προετοιμάζονται να του αποκαλύψουν ότι ζει στον εικοστό αιώνα και ότι έχει χάσει είκοσι χρόνια από τη ζωή του, βυθισμένος σε αυτή την ψευδαίσθηση.

Η έκπληξή τους είναι τεράστια, όταν σε έναν παροξυσμό διαύγειας εκείνος κάνει την δική του αποκάλυψη, λέγοντάς τους ότι είχε θεραπευτεί οκτώ χρόνια πριν, αλλά ότι προσποιούνταν πως είναι ακόμα εγκλωβισμένος σε αυτή την τρέλα για να ζήσει απελευθερωμένος από τις υποκρισίες τους.

Η παράσταση "Ερρίκος Δ" ανέβηκε από το ελληνικό Εθνικό Θέατρο το 2006, με μεγάλη επιτυχία και ενθουσιώδη υποδοχή από το κοινό και τους κριτικούς.

.........................................................................................................................

Enrico IV

Luigi Pirandello, 1921

In questa tragedia in tre atti, Pirandello, magari ispirato dalla malattia nervosa della propria moglie, racconta la storia di un borghese che dopo la caduta di un cavallo e un a eventuale battuta alla nuca, perde ogni senso di realtà e si fa vivere quella realtà di Enrico IV, imperatore di Germania che è vissuto durante il XII secolo.

Questa sua ossessione non succede a caso ma perché l'incidente ha avuto luogo durante una festa carnavalesca a casa sua dove tutti gli invitati, compreso lui, dovrebbero vestirsi in costumi antichi rappresentando varie personalità storiche. Siccome lui aveva scelto quella di Enrico IV, dopo il trauma si trova confuso e crede che questa sia la sua vera identità.

Siccome provenivano da una famiglia borghese, sua sorella decide di cedergli una sua casa secondaria per servigli di palazzo e anche assume alcuni attori giovani per accompagnarlo come valetti e consiglieri. Così, l'eroe riesce a vivere lui stesso la storia già scritta di Enrico IV per venti lunghi anni, fino alla morte di sua cara sorella, che finora pretendeva di essere la madre  dell' "imperatore".

A questo punto, e a secondo l'esigenza di sua sorella, suo nipote Carlo di Nolli, raduna una compagnia di persone familiari accompagnate da un medico per "risvegliare" suo zio malato e per svelargli la verità. La compagnia consiste in un suo vecchio amico, Belcredi, la donna che allora amava, sua figlia Frida e o sudetto medico. Si vestono tuttti in costumi adeguati e si preparano a mostragli che vive nel Novecento e che ha perso venti anni della sua vita immerso in questa allucinazione.

La loro sοrpresa è enorme quando lui in un delirio di lucidità fa la sua propria rivelazione, dicendogli che era stato guarito otto anni prima, ma che stava fingendo di essere ancora fissato in questa pazzia per vivere liberato dalle sue ipocrisie. 

L'opera "Enrico IV" è stata recitata dal Teatro Nazionale Greco in 2006 con molto successo e una accoglienza entusiasta dal pubblico e dai critici.